Tytułowy bohater to Paweł Kobycki - czterdziestoletni samotny rybak o prostym usposobieniu, lecz dobrym sercu. Gdy poznaje Frankę - kobietę po wielu przejściach, znajdującą się w moralnym upadku, postanawia się z nią ożenić. W ten sposób zamierza uchronić ją od pogrążenia się w moralnej zgniliźnie. Osobowość zdemoralizowanej mieszczanki skonfrontowana jest z poczciwym charakterem miłosiernego chłopa. Wnikliwa powieść psychologiczna, której wydźwięk polemizuje z tytułem.

Eliza Orzeszkowa (1841-1910) - polska powieściopisarka, nowelistka, publicystka okresu pozytywizmu. Pisała pod pseudonimami: E.O., Bąk, Wa-Lit-No, Li...ka, Gabriela, Litwinka. Wiele miejsca we wczesnej twórczości zajmował problem emancypacji kobiet. Pierwsze utwory Orzeszkowej realizowały wzorzec powieści tendencyjnej i nie odznaczały się dużymi walorami artystycznymi. Kolejnym etapem twórczości pisarki był realizm. W rozprawie "O powieściach T.T. Jeża z rzutem oka na powieść w ogóle" przedstawiła założenia powieści realistycznej.

Bogate obserwacje społeczne i przemyślenia na temat sytuacji człowieka w społeczeństwie znalazły odzwierciedlenie w jej największym dziele - "Nad Niemnem". Orzeszkowa była aktywna w środowisku literackim. Utrzymywała kontakty m.in. z Marią Konopnicką, z Leopoldem Méyetem i Zygmuntem Miłkowskim. W 1905 roku była nominowana do Nagrody Nobla, którą ostatecznie otrzymał Henryk Sienkiewicz.